Prachtig meiconcert Toonkunstkoor
Het Toonkunstkoor Zeist presenteerde op 3 mei 2025 het meiconcert Vrede en Vrijheid. Het concert vond plaats in de Noorderlichtkerk te Zeist.
Thema’s
Het koor bracht in het kader van de thema’s verdriet, vrede en vrijheid delen uit verschillende werken ten gehore van de componisten Leonard Bernstein, Johannes Brahms, Maurice Duruflé, Karl Jenkins, Zbigniew Preisner en Anton Rubinstein.
De muzikale leiding was in handen van dirigent Danny Nooteboom. Soliste was sopraan Elise van Es. Aarnoud de Groen bespeelde het orgel.
Drie sprekers leidden de thema’s in: Marja Vermeulen van het Zeister Historisch Genootschap (ZHG), het Geheugen van Zeist en het Gilde, Henk Kwant van Stichting Veteranen Zeist en Max van den Heuvel, officier Koninklijke Landmacht en veteraan.
Het optreden maakte deel uit van de activiteiten van het Zeister 4 en 5 mei Comité. Het koor werkte samen met het Comite, zoals het muziekgezelschap veel vaker de samenwerking zoekt met andere organisaties.
Programma op 3 mei was:
Verdriet
Duruflé Introïtus/Kyrie
Preisner Lacrimosa
Brahms (Ein Deutsches Requiem)
· Selig sind
· Ihr habt nun Traurigkeit
Mendelssohn Verleih uns Frieden
Vrede
Jenkins Peacemakers 6 delen koor plus sopraansolo
Vrijheid
Rubinstein – Voice of Freedom
Bernstein – Chichester Psalms
Meiconcert
Bij binnenkomst bleek de kerk geheel gevuld, zoals altijd bij een optreden van het Toonkunstkoor. Voorzitter Toonkunstkoor Zeist Marcel van Zandvoort zei:” We wilden allang een meiconcert uitvoeren. De sprekers zullen vertellen over hun thema en daarna wordt hetzelfde onderwerp naar voren gebracht in muziek. De muziek die we brengen is verbindend en inspirerend. De inleiders zijn ervaringsdeskundigen. Marja (Verdriet) heeft veel oudere inwoners van Zeist geinterviewd, onder meer over de oorlog. Henk (Vrede) is veteraan en heeft op missie geleerd dat vrede een werkwoord is en Max (Vrijheid) is als officier bij de Koninlijke Landmacht in conflictgebieden geweest en heeft leren inzien dat vrijheid van groot belang, niet vanzelfsprekend en een voorrecht is. Marja is de eerste spreker”.
Verdriet
Marja:” In de oorlog was er veel verdriet. Bij de bevrijding was er vreugde maar het verdriet was er ook nog. Inwoners van Zeist waren soms zwaar getroffen. Een apotheker, Dirk van Zanten, hield een dagboek bij. Hij wordt eind 1940 grootvader. Hij hoort vanaf 1941 niks meer van zijn zoon in Indie. In 1945 heeft de apotheker nog niets vernomen. Natuurlijk is er verdriet in deze familie. Zij zijn niet alleen blij met de bevrijding. Tenslotte blijkt: de zoon van Dirk is in oktober 1943 geexecuteerd. Verdriet hier en elders. Wat te denken van de nabestaanden van hen die niet terugkeerden uit de kampen?”
Na Marja’s woorden volgde de muziek van Durufle, Preisner en Brahms. Zoals altijd gloedvol vertolkt door het koor. Het Lacrimosa van Preisner werd gezongen door sopraan Elise van Es, tenslotte bijgestaan door alle stemmen tezamen. Het thema verdriet werd afgesloten met een overgang naar het volgende onderwerp, vrede, via de muziek van Mendelssohn (verleih uns Frieden gnadiglich).
Vrede
Henk:”Ik ben van de Stichting Veteranen Zeist, die ik in 2025 samen met Stephan Vos heb opgericht. Ik was tussen 1984 en 1986 op vredesmissie in het Midden Oosten. De muziek van Karl Jenkins vanavond eert mensen die zich in woord en daad hebben ingezet voor vrede. Vrede is fragiel en begint bij onszelf. Vrede in het klein is ook van belang. In de Sinai woestijn had ik een moment van vrede uit het hart samen met een Israeli en een Egyptenaar. Eigenlijk vijanden maar nu met elkaar verbonden. De hoop blijft dat vrede zegeviert. Jenkins denkt daarbij aan mensen als Ghandi en Martin Luther King. De stilte van 4 mei is daarbij weer belangrijk ter overdenking. Vrede moeten we elke dag in uitvoering brengen. Zo ook via de muziek van vanavond”.
Na de woorden van Henk werden 6 onderdelen van Jenkins’ the Peacemakers gezongen. Een van die onderdelen, He had a dream, werd geschreven ter ere van dominee Martin Luther King die in 1963 tijdens een toespraak in Washington de beroemde woorden ” I have a dream” uitsprak en verschillende keren herhaalde. De onderdelen van the Peacemakers werden afgesloten met het Anthem: Peace, Triumphant Peace. Het koor zong hier voluit, krachtig begeleid door het orgel. Vrede zegeviert dan. Duidelijk te horen was dat de muziek van Jenkins moderner is dan die die bij het thema Verdriet ten gehore werd gebracht. Het Toonkunstkoor staat dan ook bekend om de veelzijdigheid.
Vrijheid
Max:” Vanavond hebben we een bijzondere setting van muziek en bezinning. Ik werd vier keer uitgezonden naar conflictgebieden. Mij viel de afwezigheid van alles op: van water, electriciteit, onderwijs en recht bijvoorbeeld. De veerkracht van de bevolking ter plaatste en ook van onze mensen was enorm. Gevaar was er voortdurend. Je raakte eraan gewend. Toen ik terugkwam besefte ik het belang van vrijheid. Ik ervoer die als waardevol maar kwetsbaar. Door het contrast met de gebieden waar ik geweest was zag ik wat die vrijheid inhield. Zaken die wij vanzelfsprekend vinden zijn dat niet”.
Na afloop van het inspirerende concert bedankten de aanwezigen sprekers, koor, sopraan en organist met een staande ovatie. Goed voorbereid op 4 en 5 mei keerden de toehoorders huiswaarts.
Oudste
Opgericht in 1871 is Toonkunstkoor Zeist de oudste culturele vereniging van Zeist. Het koor telt ongeveer 70 leden en wordt voor specifieke uitvoeringen ook uitgebreid met projectleden. Het repertoire is gevarieerd: van barok (Henry Purcell) tot modern (Karl Jenkins). Tijdens de repetities staan muzikaliteit en kwaliteit voorop, in een ontspannen sfeer. Het koor repeteert elke maandagavond van 20:00 – 22:00 uur in het Torenlaan Theater. Het koor staat onder de bezielende leiding van Danny Nooteboom.
Het Toonkunstkoor was in het verleden misschien een ietwat elitair muziekgezelschap. Zo waren er veel leden van adel. Maar nu is dit allang niet meer zo. Iedereen is in principe welkom. Na het aanmelden wordt een stemtest gedaan en enig muzikaal talent en ervaring zijn wel een vereiste. Soms moet ook wat thuis geoefend worden. De uitvoeringen van het koor worden gekenmerkt door hoge kwaliteit. In het verleden is opgetreden met tal van bekende musici. Denk bijvoorbeeld aan Jo Vincent.
Recensist: Maarten Bos